Jak pomóc dzieciom budować relacje z rodzeństwem z autyzmem?

2016-05-06
poprzednia strona

Chcesz otrzymywać informacje o najnowszych artykułach? Zapisz się na newsletter!

Dobre relacje z rodzeństwem wpływają pozytywnie na wiele sfer rozwoju dziecka. Wspólna zabawa, oprócz radości, daje okazję do rozwijania kompetencji społecznych i poznawczych. Przede wszystkim pomaga uczyć się rozumieć emocje i sposób myślenia innych ludzi oraz radzić sobie w różnych sytuacjach społecznych.

Dostępność rodzeństwa jako partnera zabaw i codziennego towarzysza jest szczególnie istotna dla dzieci z autyzmem, które rzadziej nawiązują kontakty koleżeńskie. Jednocześnie relacje rodzeństwa, kiedy jedno z dzieci ma autyzm, mogą być trudne. Warto jest wiedzieć, jak rodzice mogą pomóc swoim typowo rozwijającym się dzieciom w zbudowaniu bliskiej relacji z bratem lub siostrą z autyzmem.

rodzenstwo.jpg

Co utrudnia budowanie dobrych relacji?

Bariery wynikające z autyzmu

Przed rodzeństwem dziecka z autyzmem stoją wyzwania, których nie doświadczają dzieci z rodzin bez autyzmu. Trudności z przyjmowaniem perspektywy innych osób, odczytywaniem ich intencji, rozumieniem emocji, okazywaniem uczuć i inicjowaniem kontaktu są przeszkodą nie tylko w zabawie dziecka z autyzmem, ale też budowaniu z nim bliskości. Często rodzeństwo musi dodatkowo zmierzyć się z trudnymi zachowaniami, z których najbardziej problematyczna jest agresja. 

Obawy, wstyd i zazdrość

Relacja między rodzeństwem nie przebiega dobrze, kiedy dzieci martwią się o przyszłość swojego brata lub siostry z autyzmem (czują presję odpowiedzialności za opiekę nad nim, kiedy zabraknie rodziców) i często wstydzą się z powodu jego zachowań.

Naturalne jest, że rodzice poświęcają więcej czasu dziecku z autyzmem niż bardziej samodzielnemu rodzeństwu. Jednak bardzo ważne jest to, jak rodzeństwo postrzega tę sytuację. Poczucie, że dziecko z autyzmem jest faworyzowane i rodzice muszą angażować się w opiekę nad nim, zamiast spędzać czas z pozostałymi dziećmi, odbija się negatywnie na relacjach rodzeństwa.

 

Co ułatwia budowanie dobrych relacji?

Wspólne spędzanie czasu

Dzieciom łatwiej jest nawiązać dobre relacje z bratem lub siostrą z autyzmem, kiedy mają dużo okazji do wspólnego spędzania czasu, nawet jeśli poświęcają go na proste zabawy czy oglądanie telewizji. Ważne jest robienie tego razem. Często zdarza się, że dzieci czują dumę, kiedy mogą nauczyć czegoś brata lub siostrę z autyzmem, a wspólna zabawa jest łatwiejsza, kiedy przejmują inicjatywę i decydują o jej przebiegu.

Dobrym pomysłem może być również wspólna gra w gry komputerowe. Jeśli szukacie pomysłów na gry dostosowane do potrzeb dzieci z autyzmem, polecamy program Autilius Wspólna Uwaga  który pozwala na sterowanie grami również za pomocą ruchu.

baner_blog.jpg

Zrozumienie autyzmu

Relacje rodzeństwa układają się lepiej, kiedy dziecko rozumie, na czym polega niepełnosprawność brata lub siostry i ma wypracowane sposoby na radzenie sobie z różnymi trudnościami w kontakcie.

 

Jak rodzice mogą pomóc?

Wiedzę o tym, co ułatwia dzieciom budowanie bliskich relacji z rodzeństwem z autyzmem, a co stoi na przeszkodzie można zebrać w czterech praktycznych wskazówkach dla rodziców:

1. Naucz dzieci, jak się wspólnie bawić

Spędzony razem czas przyczyni się do budowania pozytywnych relacji między rodzeństwem. Warto jest podpowiedzieć dzieciom, w jaki sposób mogą się wspólnie bawić, zaczynając od prostych czynności i stopniowo przechodząc do bardziej złożonych.

Dzieci rozwijające się typowo, zwłaszcza starsze, mogą poczuć się dobrze w roli nauczyciela brata lub siostry z autyzmem podczas zabawy. Jeśli są wystarczająco duże, można podpowiedzieć im różne metody, zaczerpnięte z edukacji czy terapii dziecka, np. podzielenie czynności na małe kroki czy wskazówki wizualne.

2. Pomóż w radzeniu sobie z trudnościami

Rodzeństwo, które rozwinęło strategie radzenia sobie z trudnościami w kontaktach z dzieckiem z autyzmem ma z nim lepsze relacje. Pierwszym krokiem do wypracowania takich strategii jest zrozumienie, co jest dla dziecka najtrudniejsze. Zachęcenie do podzielenia się swoimi przeżyciami i zmartwieniami na temat rodzeństwa pomoże rodzicowi lepiej poznać sytuację i upewni dziecko, że nie jest pozostawione samo ze swoimi problemami.

Dzieci często nie mają wystarczających informacji na temat niepełnosprawności brata lub siostry. Rozmowa na temat tego, czym jest autyzm i z jakimi trudnościami się wiąże daje szansę na zaspokojenie naturalnej ciekawości dziecka. Taka rozmowa będzie równocześnie kolejnym krokiem w pracy nad strategiami radzenia sobie z przeszkodami w relacji. Informacje przekazywane dziecku powinny być dostosowane do jego wieku, a z biegiem czasu warto je poszerzać i rozwijać. Niezrozumienie, co jest przyczyną nietypowych zachowań rodzeństwa może zwiększać doświadczany przez dziecko stres lub budować poczucie winy, że to ono jest za nie odpowiedzialne.

Jeśli jest taka możliwość, warto rozważyć zapewnienie dziecku wsparcia od osób z zewnątrz, czy to w zorganizowanej grupie, czy w nieformalnych kontaktach z innymi dziećmi, które też mają rodzeństwo z autyzmem. Będzie to okazja do spotkania rówieśników, którzy doświadczają podobnych trudności, poznania ich sposobów na radzenie sobie z nimi i podzielenia się własnymi doświadczeniami.

3. Znajdź specjalny czas tylko dla rodzeństwa

Rodzeństwo dzieci z autyzmem często w wywiadach mówi o negatywnych uczuciach związanych z tym, że brat lub siostra z autyzmem staje się centrum uwagi rodziny i angażuje większość czasu rodziców. Nie pomaga fakt, że dzieci z autyzmem (w oczach rodzeństwa) obowiązują specjalne zasady, przyzwalające na zachowania, które u innych byłyby nieakceptowalne. Może to pogłębiać przekonanie rodzeństwa o specjalnym traktowaniu dziecka z autyzmem i faworyzowaniu go przez rodziców.

Rozwiązaniem może być wygospodarowanie czasu, w którym to rodzeństwo będzie przez chwilę najważniejsze. Biorąc pod uwagę, ile zaangażowania wymaga opieka nad dzieckiem z autyzmem nie jest to łatwe zadanie, ale należy pamiętać, że liczy się uwaga rodzica, a nie wymyślne atrakcje. Może przy okazji robienia zakupów uda się zabrać dziecko na lody i w spokoju porozmawiać o jego sprawach?

4. Unikaj nadmiernej presji

Rodzeństwo dzieci z autyzmem, zwłaszcza starsze, często wchodzi w rolę dodatkowego rodzica. Taka pomoc w opiece nad dzieckiem z autyzmem odciąża rodziców, ale wymaga z ich strony ostrożności. Warto jest zwrócić uwagę na to, żeby dziecko nie poczuło się przytłoczone odpowiedzialnością za rodzeństwo, zwłaszcza w kontekście przyszłości. Martwienie się o przyszłość brata lub siostry ma negatywny wpływ na relacje rodzeństwa, które przecież są bardzo ważne nie tylko dla obecnej sytuacji dziecka z autyzmem, ale też właśnie dla jego przyszłości.

 

Chcesz, żebyśmy poinformowali Cię, kiedy na blogu pojawi się nowy artykuł? Zapisz się na newsletter!

 

Artykuł powstał na podstawie:

Beyer, J. F. (2009). Autism spectrum disorders and sibling relationships: Research and strategies. Education and Training in Developmental Disabilities, 444-452.

Orsmond, G. I., Seltzer, M. M. (2007). Siblings of individuals with autism spectrum disorders across the life course. Mental Retardation and Developmental Disabilities Research Reviews, 13(4), 313-320.

 

Dla dzieci z autyzmem posiadanie brata lub siostry jest szczególnie istotne. Dzieci z autyzmem mają problem z nawiązywaniem relacji koleżeńskich, dlatego brat lub siostra są często ważnymi partnerami zabaw i codziennymi towarzyszami. Jednocześnie autyzm może stanowić przeszkodę w budowaniu tych relacji. Warto jest wiedzieć, jak rodzice mogą pomóc swoim dzieciom w zbudowaniu bliskiej relacji z bratem lub siostrą z autyzmem.

rodzenstwo.jpg